Powszechny system ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu mechanicznego (OC ppm) w Polsce, ale także we wszystkich krajach europejskich został wprowadzony w celu zapewnienia poszkodowanym pewnej i pełnej likwidacji powstałej szkody. Nawet mała stłuczka samochodowa nie mówiąc o wypadku niesie ze sobą wiele nerwów i stresu. Warto jednak w takiej sytuacji zachować spokój i jak najszybciej zgłosić szkodę do towarzystwa ubezpieczeniowego sprawcy zdarzenia, jeśli to zostało bezspornie ustalone.

Kiedy zgłosić szkodę z OC sprawcy?

Szkodę z ubezpieczenia OC ppm należy zgłosić do ubezpieczyciela sprawcy zdarzenia jak najszybciej. Chociaż ustawowo można ją zgłosić w ciągu 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie, (a wyjątkiem są szkody wynikłe z przestępstwa). Pamiętać musimy, że zbyt późne, nie uzasadnione obiektywnymi przesłankami (np. pobyt w szpitalu) zgłoszenie szkody może budzić dodatkowe wątpliwości, pytania. Dlatego nie warto zwlekać z poinformowaniem o niej zakładu ubezpieczeń. Większość ubezpieczycieli udostępnia na swojej stronie internetowej dokładną instrukcję zgłoszenia takiej szkody. Można to zrobić praktycznie na kilka sposobów: telefonicznie, mailowo, faksem, pisemnie lub osobiście w placówce ubezpieczyciela. W celu zlikwidowania szkody z polisy OC sprawcy kolizji lub wypadku drogowego należy złożyć do ubezpieczyciela sprawcy komplet wymaganych dokumentów. Po zgłoszeniu szkody, przesłaniu dokumentów i zdjęć  ZU może zlikwidować ją zdalnie, oceniając i proponując konkretną kwotę odszkodowania, albo skieruje  rzeczoznawcę, w celu oszacowania jej wartości. W praktyce poszkodowanemu kierowcy pozostawia się wybór co do sposobu likwidacji szkody.

W celu dochodzenia odszkodowania wystarczy wspólnie spisane oświadczenie o zdarzeniu drogowym. Oczywiście dotyczy to zdarzeń, w których nikt z osób nie odniósł obrażeń fizycznych, czyli nie ma ofiar lub rannych. Jeśli są takie osoby, lub występuje bariera językowa uniemożliwiająca wyjaśnienie zdarzenia lub sprawca nie przyznaje się do winy, należy zawsze wezwać na miejsce zdarzenia policję. Zwykła kolizja drogowa, w której doszło tylko do uszkodzenia mienia, nie wymaga jej interwencji.

Jak zgłaszać i dokumentować szkodę z OC sprawcy?

Do udokumentowania zdarzenia drogowego - wypadku lub kolizji - warto wykorzystać specjalny formularz "zgłoszenia zdarzenia" w dwóch wersjach językowych (polskiej i angielskiej). Jest on dostępny - do pobrania - na stronie Polskiego Biura Ubezpieczeń Komunikacyjnych (PBUK) oraz posiadają go prawie wszystkie zakłady ubezpieczeniowe. W razie kolizji np. z pojazdem zarejestrowanym za granicą taki formularz ułatwi nam porozumienie się z innym kierowcą. Oświadczenie (protokół) ze zdarzenia można spisać także samodzielnie, nie używając formularza. Ważne jest, aby w takim oświadczeniu znalazły się  wszystkie najważniejsze informacje: dotyczące kierowców, pojazdów i ubezpieczenia OC, oraz dokumentów osobistych którymi się posługują (dowody osobiste, paszporty). Należy także opisać okoliczności zdarzenia i uszkodzenia pojazdu. Ważne aby oświadczenie wskazywało sprawcę kolizji i było podpisane przez obu kierowców. Sprawca zdarzenia, w oświadczeniu powinien wyraźnie stwierdzić przyjęcie na siebie winy jako sprawca tego zdarzenia. Warto też zrobić zdjęcia miejsca zdarzenia i uszkodzeń pojazdów tak aby były widoczne numery rejestracyjne pojazdów. Zawsze  należy  spisać numer rejestracyjny, markę pojazdu sprawcy i dane z dokumentu potwierdzającego posiadanie ubezpieczenia OC. Można zrobić też zdjęcia tych dokumentów. Dziś jest to ułatwione bo prawie każdy posiada telefon komórkowy z funkcją wykonywania zdjęć.

Stwierdzenie o przyjęciu winy za zdarzenie jest bardzo ważne. Bo często zdarza się, że domniemany sprawca kolizji wycofuje się później z deklaracji o swojej winie, stwierdzając na przykład, że podpisał dokument pod wpływem stresu itd. Taka sprawa może trafić nawet do sądu, a to z kolei znacząco opóźnia termin likwidacji szkody i wypłaty odszkodowania. Dlatego na oświadczeniu mogą być także podpisy (i dane) świadków zdarzenia z obu stron zdarzenia - np. pasażerów.

Problemy z likwidacją szkody z OC

W poprzednim artykule wymieniłem już co zazwyczaj mogą obejmować odszkodowania w ramach odpowiedzialności OC ppm. Dlatego tu przedstawię tylko wybrane problemy związane z likwidowaniem szkód z OC. Jak już wspomniałem poszkodowany, który likwiduje szkodę z polisy OC innego kierowcy, w większości przypadków może samodzielnie dokonać wyboru sposobu likwidacji tej szkody. Ma do wyboru tzw. metodę kosztorysową (gotówkową) lub serwisową (bezgotówkową). Przy rozliczeniu kosztorysowym ubezpieczyciel wypłaca odszkodowanie bezpośrednio poszkodowanemu, który dokonuje naprawy we własnym zakresie bez żądania kosztorysów, faktur itp. Natomiast w przypadku metody serwisowej ubezpieczyciel rozlicza się na podstawie faktur z warsztatem, w którym dokonano naprawy pojazdu. Trzeba  przy tym zaznaczyć, że towarzystwa często posiadają sieć warsztatów partnerskich, które zajmują się wszystkimi formalnościami dotyczącymi naprawy pojazdu, co przyspiesza proces likwidacji szkody. I po zebraniu wszystkich dokumentów niezbędnych do likwidacji szkody oraz ustaleniu wysokości odszkodowania i odpowiedzialności towarzystwa, ubezpieczyciel dokonuje wypłaty zgodnie z wybraną wcześniej opcją - bezpośrednio poszkodowanemu lub warsztatowi, w którym dokonano naprawy.

Czym jest bezpośrednia likwidacja szkód?

Istnieje także inna możliwość likwidowania szkody za pośrednictwem własnego Ubezpieczyciela, w którym poszkodowany posiada ubezpieczenie OC ppm. Czyli z tzw. usługi BLS - Bezpośredniej Likwidacji Szkody. Trzeba jednak sprawdzić czy ten ubezpieczyciel przystąpił i prowadzi tą opcję, bo nie wszyscy ubezpieczyciele przystąpili do BLS.  Polega ona na wypłacie odszkodowania bezpośrednio przez ubezpieczyciela OC poszkodowanego, która później odzyskuje poniesione koszty od ubezpieczyciela sprawcy. Dzięki takiemu rozwiązaniu cały proces likwidacji szkody przebiega szybciej i sprawniej, a poszkodowany nie musi się martwić o załatwienie wielu dodatkowych formalności.

Z takiej formy likwidacji szkody nie można skorzystać jeśli szkoda przekracza 30 tysięcy złotych, lub jeśli w wypadku była osoba ranna lub ofiara śmiertelna. Wtedy istnieje tylko możliwość tradycyjnej drogi likwidacji szkody u ubezpieczyciela OC sprawcy szkody.

Czym jest szkoda całkowita pojazdu?

Kolejnym ważnym problemem jest tzw. szkoda całkowita pojazdu. Czyli podjęcie decyzji przez ubezpieczyciela o całkowitej likwidacji pojazdu, ale tylko w przypadku gdy koszt naprawy przekroczy 100% wartości pojazdu. Nie może natomiast być  podstawą podjęcia takiej decyzji tylko stwierdzenie, że naprawa jest nieopłacalna. Zasadą jest, że koszty naprawy przy szkodzie całkowitej muszą przewyższać wartość pojazdu w dniu zdarzenia. Najczęstszym powodem rozbieżności przy uznaniu szkody całkowitej jest: pierwotna wycena pojazdu, wycena pozostałości po szkodzie, które pozostają u poszkodowanego oraz przyjęte do wyceny szkody stawki pracy mechanika.

Szkoda z udziałem obcokrajowca - jak postępować?

Kierowcy pojazdów zarejestrowani w państwach Europejskiego Obszaru Gospodarczego, czyli w krajach Unii Europejskiej, Islandii, Norwegii i Lichtensteinu, a oprócz nich także w Andorze i Serbii, nie mają obowiązku posiadania przy sobie Zielonej Karty. Potwierdzeniem posiadania przez nich ubezpieczenia OC pojazdu jest dokument (w zasadzie polisa) wydany przez ubezpieczyciela w kraju rejestracji pojazdu. Natomiast kierowcy z innych państw muszą posiadać Zieloną Kartę albo mieć wykupione tzw. ubezpieczenie graniczne.

Większość zagranicznych towarzystw ubezpieczeniowych ma w Polsce swoich korespondentów (rezydentów), którym należy zgłaszać szkody w sytuacji, kiedy sprawca szkody posiada wystawioną przez nie polisę. W wyszukiwarce korespondentów na stronie PBUK można sprawdzić, czy dany ubezpieczyciel ma takiego korespondenta w Polsce i kto go reprezentuje. Jeżeli nie ma rezydenta, w celu likwidacji szkody należy skontaktować się PZU lub TUiR Warta, które pełnią funkcję agenta PBUK i one przeprowadzą procedurę likwidacji szkody. Do tych dwóch zakładów ubezpieczeń należy zgłosić się również wtedy, gdy nie znamy ubezpieczyciela pojazdu sprawcy. Należy podać wtedy numer rejestracyjny i państwo rejestracji pojazdu sprawcy. Najważniejsze są tablice rejestracyjne i nr VIN pojazdu, a nie obywatelstwo lub narodowość kierowcy. Natomiast w przypadku zdarzenia, którego sprawca miał wykupione ubezpieczenie graniczne, w celu likwidacji szkody należy skontaktować się z zakładem ubezpieczeń, który wystawił polisę graniczną.

Brak ważnego ubezpieczenia OC - gdzie zgłosić szkodę?

Natomiast jeśli  kierowca nie ma ważnego ubezpieczenia OC, szkodę należy zgłosić UFG za pośrednictwem dowolnego zakładu ubezpieczeń prowadzącego działalność w zakresie komunikacyjnego ubezpieczenia OC pojazdów w Polsce. W razie pytań lub wątpliwości należy zawsze kontaktować się z PBUK, które zajmuje się m.in. organizowaniem likwidacji lub bezpośrednią likwidacją szkód spowodowanych w Polsce przez posiadaczy pojazdów mechanicznych zarejestrowanych za granicą.

Wiadomości te mogą przydatne bo zwiększa się także ruch samochodowy osób z zagranicy. I z  roku na rok rośnie ilość zdarzeń (kolizji i wypadków) z udziałem zagranicznych kierowców. W 2019 roku było ich ponad 17 tysięcy, a wartość odszkodowań wypłaconych poszkodowanym w takich wypadkach przekroczyła 100 milionów złotych.

Zbyt niskie odszkodowanie? Sprawdź co zrobić

Jeśli ubezpieczyciel sprawcy przyznał zbyt niskie odszkodowanie za uszkodzony samochód, poszkodowany może odwołać się od jego decyzji, spróbować ugodowo rozwiązać spór np. za pośrednictwem Rzecznika Finansowego lub wystąpić na drogę sądową. Podejmując powyższe kroki, należy zawsze wszystko  udowodnić dowodami na poparcie swoich twierdzeń i wykazanych niezgodności. Np. wykazać inną wartość  pojazdu wg. katalogu, przedstawić oferty mechaników, przedstawić inne dowody i dokumenty (rachunki, zdjęcia, kosztorys prywatnego rzeczoznawcy) itd.

Pamiętać należy, że poza odszkodowaniem za uszkodzony samochód przysługuje poszkodowanemu  również: zwrot kosztów holowania czy najmu auta zastępczego. W przypadku  doznania uszczerbku na zdrowiu można domagać się nie tylko zwrotu poniesionych kosztów, ale również stosownego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Objętość tego artykułu nie pozwala przedstawić wielu innych, także ważnych problemów: odszkodowań na zdrowiu, zadośćuczynień, likwidacji szkód osobowych czy rent.

Należy także pamiętać, że Ubezpieczyciel może zmniejszyć odszkodowanie, jeśli poszkodowany przyczynił się do powstania szkody lub do zwiększenia jej rozmiarów.