Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenie zawodowej odpowiedzialności cywilnej (ZOC) – cz. I

Opublikowanie kilku artykułów o zawodowej odpowiedzialności cywilnej dla poszczególnych zawodów zostało dobrze przyjęte przez naszych współpracowników w Alwis&Secura, ale nie tylko, bo otrzymuję także informacje od osób z zewnątrz. Otrzymuję także sygnały, aby zacząć od początku i przypomnieć podstawy tej odpowiedzialności i ubezpieczenia. "Jedni uczyli się o tym kilka lat temu - też od Pana - i już zapomnieli, bo nie na co dzień się te ubezpieczenia robi. Innych - szczególnie tych młodszych, którzy później dołączyli - nikt nie szkolił i nie szkoli z tych zagadnień. Stąd przypomnienie podstaw byłoby - chyba dla wszystkich - korzystne". Pisze do mnie jedna osoba. Stąd postaram się w skrócie przedstawić te zagadnienia, zaczynając od dzisiejszej informacji.

Jak zapewne wszyscy wiecie istnieje w Polsce pewna grupa zawodów, wśród których popełnienie błędu w "sztuce zawodowej" lub nawet niedopatrzenia mogą spowodować daleko idące, niekorzystne konsekwencje u potencjalnego naszego Klienta. W ślad za tym idzie także odpowiedzialność cywilna sprawcy. Są więc pewne rodzaje działalności zawodowej opatrzone szczególnie dużym ryzykiem zawodowym, których wykonywanie wymaga uzyskania: licencji zawodowych, certyfikatów lub innych zezwoleń i zgód, aby moc je wykonywać. Te wymogi określają najczęściej ustawy o danym zawodzie lub przepisy branżowe ustanawiane przez samorządy zawodowe. I w tych przepisach, ustawowo wymaga się od ich części by wykupiły i posiadały ubezpieczenie zawodowe odpowiedzialności cywilnej (ZOC). Szczegółowe wymogi tych obowiązkowych ubezpieczeń określa zawsze Minister Finansów (lub równorzędny nieważna nazwa) w drodze rozporządzenia wydanego na podstawie konkretnego upoważnienia ustawowego. Taka polisa jest podstawowym zabezpieczeniem finansowym - o czym nie wszyscy pamiętają - przed dochodzeniem roszczeń, strat i zadośćuczynień ze strony klientów.

Każda osoba, która chce być specjalistą (mistrzem) w swoim zawodzie, musi się kształcić, systematycznie doskonalić i zdobywać coraz większe doświadczenie. Ale nawet wtedy zdobyta wiedza i doświadczenie nigdy nie dają stuprocentowej gwarancji niepopełnienia błędu w toku wykonywania zawodu. Często nawet przypadkowy błąd, nie zawsze bezpośrednio zawiniony pociąga za sobą kosztowne następstwa związane z jego naprawą i zadośćuczynieniem. Stąd wiele zawodów np.: lekarzy, adwokatów, architektów, rzeczoznawców, niektórych pośredników np. agentów ubezpieczeniowych itd. ma obowiązek takie ubezpieczenie posiadać.
Bo musimy także pamiętać, że OC zawodowe zawsze chroni podwójnie - samego ubezpieczonego i klienta.

• Ubezpieczonego przed stratą finansową, jaką poniósłby, gdyby musiał zaspokoić wszystkie roszczenia klienta. Jest to więc także ochrona jego budżetu domowego i rodziny przed finansowymi skutkami prowadzonej działalności zawodowej.
• Dla klienta to pewna gwarancja wypłaty odszkodowania za potencjalnie popełnione błędy lub niedopatrzenia. To także gwarancja rzetelnej oceny skutków popełnionego błędu, poniesionych w wyniku tego strat osobowych lub rzeczowych. I jest to gwarancja dla obu stron.

Piszę tutaj głównie o obowiązkowej odpowiedzialności cywilnej. Ale ochrona ubezpieczeniowa z tytułu wykonywania jakiegoś zawodu nie jest zarezerwowana tylko do zamkniętej listy profesji. W zasadzie wykonywanie każdego zawodu może być ubezpieczone w ramach ubezpieczenia dobrowolnego i osoby powinny z tego korzystać. Ten element powinien stanowić stały element rozpoznania potrzeb klienta w ramach IDD i to na dystrybutorze ubezpieczeniowym (agencie, OFWCA) spoczywa obowiązek uświadomienia klientowi zagrożeń i możliwości ubezpieczenia odpowiedzialności zawodowej i wykonywanego zawodu.

Ubezpieczenie zawodowej odpowiedzialności cywilnej to rodzaj ubezpieczenia majątkowego, które zapewnia ochronę ubezpieczeniową, gdy ubezpieczony będzie zobowiązany do naprawienia szkody wyrządzonej klientowi w następstwie czynu niedozwolonego (odpowiedzialność deliktowa) oraz kontrahentowi wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy, czyli swojego wobec niego zobowiązania (odpowiedzialność kontraktowa). Na mocy zawartego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zakład ubezpieczeń przejmie na siebie finansowe skutki szkód wyrządzonych swoim klientom z tytułu wykonywania określonego zawodu, pod warunkiem, że ubezpieczony jest zobowiązany do ich naprawienia na podstawie odpowiedzialności ogólnej, czyli deliktowej, z artykułu 415 Kodeksu cywilnego za czyny niedozwolone lub kontraktowej, z artykułu 471 Kodeksu cywilnego za niewykonanie lub nienależyte wykonanie umowy.

Art. 415. Odpowiedzialność ex delicto - zasada winy

Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia.

Art. 471. Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania - odpowiedzialność ex contractu

Dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest
następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Ubezpieczenia zawodowej odpowiedzialności cywilnej można podzielić na obowiązkowe i dobrowolne.

Obowiązkowych zawodowych ubezpieczeń OC w Polsce jest kilkadziesiąt a wśród nich:

• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej komorników sądowych - art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz. U. z 2020r. poz.121).
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej adwokatów - art. 8a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz.U. z 2019 r. poz. 1513).
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej radców prawnych - art. 22 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych ( Dz. U. z 2020 r. poz. 75).
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej notariuszy - art. 19a ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie ( Dz. U. z 2019 r. poz. 540).
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rzeczników patentowych - art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych ( Dz. U. z 2019r. poz. 1861).
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe - art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym ( Dz. U. z 2020r. poz.130).
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej architektów oraz inżynierów budownictwa i urbanistów - art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów ( Dz. U. z 2019 r. poz. 1117) .
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej agentów ubezpieczeniowych - art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (Dz. U. z 2019 r. poz. 1881).
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu wykonywania działalności brokerskiej - art. 28 ustawy z dnia 15 grudnia 2017 r. o dystrybucji ubezpieczeń (Dz. U. z 2019 r. poz. 1881).
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rzeczoznawców majątkowych - art. 175 ust. 4 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami ( Dz. U. z 2020 r. poz. 65).
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej pośredników w obrocie nieruchomościami - art. 181 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r. poz. 65).
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zarządców nieruchomości - art. 186 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2020 r. poz. 65).
• ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy wykonującego działalność gospodarczą w zakresie łowiectwa - art. 18 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1995 r. - Prawo łowieckie (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 372)
• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rzeczników patentowych - art. 16 ust. 3 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. z 2011 r. Nr 155, poz. 925)
• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej kwalifikowanego podmiotu świadczącego usługi certyfikacyjne - art 10 ust. 5 ustawy z dnia 18 września 2001 r. o podpisie elektronicznym (Dz. U. z 2002 r. nr 130, poz. 1450 oraz z 2003 r. Nr 153, poz. 1271 oraz z 2003 roku Nr 124, poz. 1152 i Nr 217, poz. 2125).
• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorcy za szkody wyrządzone podczas wykonywania czynności detektywa - art. 179. ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 12, poz. 110 i Nr 238, poz. 2021 oraz z 2003 r. Nr 124, poz. 1152).
• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotów wykonujących doradztwo podatkowe - art. 46 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz 86, z późn. zm).
• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej przedsiębiorców wykonujących działalność z zakresu usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych - art. 76h ust, 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330, z późn. zm).
• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych - art. 50 ust. 3 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. z 2009 r. Nr 77, poz. 649).
• Obowiązkowe ubezpieczenie na rzecz klientów w związku z działalnością prowadzoną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych - art. 10 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 223, poz. 2268, z późn. zm.).
• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej osoby eksploatującej urządzenie jądrowe - art. 103 ust. 10 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. — Prawo atomowe (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 276, z późn. zm.)
• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą - art. 25 ust. 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654, Nr 149, poz. 887, Nr 174, poz. 1039 i Nr 185, poz. 1092).
• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej świadczeniodawcy niebędącego podmiotem wykonującym działalność leczniczą, udzielającego świadczeń opieki zdrowotnej - art. 136b ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027, z późn. zm.).
• Obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej badacza i sponsora - art. 37b ust. 3 ustawy z dnia 6 wrzeÊnia 2001 r. — Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 533, Nr 69, poz. 625, Nr 91, poz. 877, Nr 92, poz. 882 i Nr 93, poz. 896).
• Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej biura usług płatniczych - art. 125 ust. 9 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2014 r. poz. 873).
• Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej biegłych rewidentów - art. 50 ust. 3 ustawy z dnia 7 maja 2009 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie, podmiotach uprawnionych do badania sprawozdań finansowych oraz o nadzorze publicznym (Dz. U. z 2009 r. Nr 77, poz. 649).
• Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej dysponentów jednostek ratownictwa medycznego - art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 8 wrzeÊnia 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym (Dz. U. Nr 191, poz. 1410)

Przy każdym ubezpieczeniu podałem jego podstawę prawną wynikającą z ustawy.

O większości z tych ubezpieczeń napiszę w kolejnych materiałach na blogu: blog.alwis.pl , a temat tych ubezpieczeń będę kontynuował w kolejnej części.