Ciąg dalszy (część druga) informacji o obowiązkowych i dobrowolnych ubezpieczeniach zawodowych odpowiedzialności cywilnej. Ważną rzeczą, a zarazem ograniczeniem odpowiedzialności ubezpieczyciela jest określona suma gwarancyjna w każdym ubezpieczeniu. Jest ona górną granicą odpowiedzialności ubezpieczyciela za jedno i wszystkie zdarzenia w okresie ubezpieczenia. Suma gwarancyjna jest wyczerpywalna, czyli zmniejszana o wypłacone już odszkodowania. W razie wyczerpania sumy gwarancyjnej lub jej braku przy wyższych wartościowo szkodach odpowiedzialność odszkodowawcza spada na ubezpieczonego. Dlatego istnieje możliwość - często konieczność - dodatkowych dobrowolnych ubezpieczeń, gdyż sumy gwarancyjne obowiązkowych ubezpieczeń ZOC są stosunkowo niskie -stanowczo za niskie i zróżnicowane. Minimalne sumy gwarancyjne dla każdego ubezpieczenia ustala Minister Finansów w drodze rozporządzenia. Dla przykładu pokazuję minimalne sumy gwarancyjne w kilku ubezpieczeniach obowiązkowych:
- Architekt - 50 000 Euro na jedno zdarzenie,
- Adwokat - 50 000 Euro na jedno zdarzenie,
- Komornik sądowy - 100 000 Euro na jedno zdarzenie,
- Agent ubezpieczeniowy - 1 250 618 Euro na jedno i 1 875 297 Euro na wszystkie zdarzenia,
- Detektyw - 15 000 Euro na jedno zdarzenie,
- Notariusz - 50 000 Euro na jedno i wszystkie zdarzenia,
- Zarządca nieruchomości - 50 000 Euro na jedno i wszystkie zdarzenia,
- Pośrednik kredytu hipotecznego - 460 000 Euro na jedno i 750 000 Euro na wszystkie zdarzenia.
W określonych prawem przypadkach towarzystwo ubezpieczeniowe może dochodzić od ubezpieczonego zwrotu wypłaconego odszkodowania tzw. regresu ubezpieczeniowego. Dzieje się tak w przypadkach, jeśli sam ubezpieczony przyczynił się do powstania szkody, zwiększenia jej wartości np. na skutek rażącego niedbalstwa, celowego działania, przestępstwa, co po wypłacie odszkodowania zostanie mu udowodnione.
Różnie może także być uregulowany czasowy zakres udzielanej ochrony. Z zasady w ubezpieczeniach obowiązkowych obejmuje on szkody będące skutkiem zdarzeń mających miejsce w okresie ubezpieczenia zawartym w umowie ubezpieczenia (polisie). W ubezpieczeniach dobrowolnych strony mogą się umówić inaczej i np. ubezpieczyciel może odpowiadać za szkody powstałe, ujawnione lub zgłoszone w okresie ubezpieczenia. Tak mamy np. w alwisowskim ubezpieczeniu odpowiedzialności majątkowej urzędników państwowych za decyzje podjęte z naruszeniem prawa, chociaż nie jest to ubezpieczenie stricte odpowiedzialności cywilnej. W tym ubezpieczeniu zdarzeniem ubezpieczeniowym rodzącym odpowiedzialność ubezpieczyciela jest zgłoszenie roszczenia w okresie ubezpieczenia. Dopuszczalne są także inne możliwości w zależności od konkretnych potrzeb związanych ze specyfiką i wykonywaniem danego zawodu.
Dlatego przy każdym ubezpieczeniu OC a w szczególności zawodowym ważny jest tzw. trigger. Jest to techniczny termin używany przy ubezpieczeniu OC do określenia, jakie zdarzenie, w jakim czasie powstałe powoduje uruchomienie ochrony ubezpieczeniowej. Może bowiem zdarzyć się sytuacja, że zdarzenie wywołujące szkodę powstało np. w 2014 roku, a szkoda ujawniła się w 2020 r. Rodzi się wtedy ważne pytanie, który ubezpieczyciel odpowiada za szkodę? Czy ten z daty powstania szkody (z 2014 r.) czy ten z okresu, gdy szkoda się ujawniła (2020). W przypadku ubezpieczenia OC firm, ale także OC zawodowego najczęściej stosowany jest trigger "loss occurrence", który oznacza, że ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność wtedy, kiedy szkoda wystąpi w okresie ubezpieczenia. Roszczenie może być zgłoszone nawet po zakończeniu okresu ubezpieczenia. Ubezpieczyciele często określają ten okres: 5, 8, nawet 10 lat. To ważne, bo niektóre szkody mają długi okres tzw. inkubacji i często trudno dokładnie ustalić, kiedy dokładnie dana szkoda powstała. Dotyczy to szkód w środowisku, szkód budowlanych itd.
Rzadziej spotykanym jest trigger "claims made" co oznacza, że ubezpieczyciel odpowiada za zdarzenia objęte zakresem ubezpieczenia, jeśli szkoda zostanie zgłoszona w okresie ubezpieczenia. Nie ważna jest tutaj data powstania szkody - może być w tym okresie nieubezpieczony lub być ubezpieczony u innego ubezpieczyciela. Trzecim triggerem - raczej rzadko stosowanym - jest trigger "act commited", przy którym odpowiedzialność ubezpieczyciela jest bardzo rozciągnięta w czasie po zakończeniu okresu ubezpieczenia. Jest to trigger niekorzystny dla ubezpieczyciela, ponieważ odpowiedzialność ubezpieczyciela jest rozciągnięta w czasie i może trwać długo po zakończeniu polisy. Ale ten trigger jest stosowany w ubezpieczeniach zawodowych np. przy OC architekta, urbanisty itd., czyli zawodach gdzie szkoda może pojawić się po długim okresie czasu. Oczywiście składka z tego typem triggera jest dużo, dużo wyższa.
I tutaj bardzo ważna uwaga dla dystrybutora ubezpieczenia: agenta, OFWCA. Przy odnawianiu ubezpieczenia i przenoszeniu takiego ubezpieczenia OC zawodowego do innego ubezpieczyciela bardzo ważna jest szczegółowa analiza treści ostatnich i wcześniejszych umów ubezpieczenia pod względem zastosowanych triggerów. Chodzi o to, aby zapewnić klientowi ciągłość ochrony ubezpieczeniowej. Stąd nie należy pochopnie zmieniać ubezpieczyciela, kierując się tylko np. wysokością składki. Bo może wystąpić taka sytuacja, że w jednym roku klient (firma, biuro, osoba fizyczna) będzie ubezpieczony w ten sposób, że ubezpieczyciel przyjmie odpowiedzialność za szkodę ujawnioną w czasie istnienia ubezpieczenia, a w następnym roku kolejny ubezpieczyciel będzie odpowiadał za szkody powstałe w okresie ubezpieczenia, a szkoda powstanie w okresie, gdy ochrona była w razie ujawnienia szkody. Jeśli szkoda ujawni się, gdy dla odpowiedzialności kluczowe znaczenie ma czas powstania szkody to wtedy klient nie będzie miał ochrony ubezpieczeniowej i będzie ją musiał pokryć z własnych środków.
Ciąg dalszy w części trzeciej.
