Obecnie w Polsce, podobnie jak i na całym świecie, obserwuje się silny trend na rozwój zielonej energii - odnawialnych źródeł energii (OZE), w tym najbardziej rozpowszechnionych systemów fotowoltaicznych. Fotowoltaika to w ostatnich kilku latach jeden z najbardziej dynamicznych trendów rozwojowych. Z rozwiązań pozwalających na zamianę energii słonecznej w elektryczną korzysta w Polsce około ponad milion gospodarstw. Należy przyjąć, że rynek zielonej energii wciąż będzie się szybko rozwijał i w ciągu 5-7 lat ich liczba się podwoi. Widać to po rosnącym zainteresowaniu alternatywnymi źródłami energii i nie jest przypadkowe. Wpływają na to przede wszystkim wciąż rosnące ceny prądu, a także chęć uniezależnienia się od dostawców energii oraz przejaw troski o ochronę środowiska naturalnego.
Zagrożenia dla systemów fotowoltaiki
Z dostępnych danych wynika, że instalowane urządzenia fotowoltaiczne są bezpieczne. Pożarów spowodowanych przez wadliwe działanie tych instalacji jest na razie bardzo mało. Jednak, gdy już dojdzie do pożaru, to powodują bardzo duże straty, jak wszystkie pożary. Musimy też brać pod uwagę, że wraz z rozwojem tego rynku pojawiają się coraz to nowe firmy nie zawsze posiadające odpowiednie doświadczenie i wiedzę. Ten bardzo szybki rozwój rynku niesie ze sobą zwiększone ryzyko popełniania błędów przy produkcji, montażu i doborze instalacji, a to może prowadzić do częstszych usterek i stwarzać zagrożenia nie tylko pożarowe. Stąd właściwy dobór samej instalacji, jej elementów oraz sposobu montażu pozwoli uniknąć szkód - nie tylko na etapie realizacji inwestycji, ale także w przyszłości, podczas jej eksploatacji. Wadliwie działające elementy systemu (przewody solarne, konektory, falowniki, panele, rutery) oraz nieodpowiednie warunki i techniki montażu mogą być przyczyną wielu usterek, a nawet pożarów.
Naukowcy, a także producenci tych systemów zapewniają, że fotowoltaika może służyć bezawaryjnie nawet przez kilkadziesiąt lat (do 35-40). Ale nie możemy zapominać o tym, że cały czas zainstalowane urządzenia są narażona na niekorzystne warunki atmosferyczne oraz inne ryzyka. Z praktyki już wiemy, że do najczęstszych przyczyn zniszczenia urządzeń fotowoltaicznych można zaliczyć:
- Wyładowania atmosferyczne, w wyniku których może dojść do nagłego wzrostu napięcia w urządzeniach i wewnętrznej sieci elektroenergetycznej.
- Śnieg – zalegający na panelach fotowoltaicznych, który może je uszkodzić, zwłaszcza przy próbach jego mechanicznego lub chemicznego usunięcia.
- Gradobicie, coraz częściej występujące, które może doprowadzić do pęknięcia paneli.
- Akty wandalizmu (dewastacja), które mogą uszkodzić elementy urządzenia – np. rzucanie w panele kamieniami lub kostką brukową, rozbijanie falowników itd.
- Uszkodzenie instalacji przez zwierzęta, w szczególności przy panelach zainstalowanych na gruncie, a nie na dachach domów np. – podgryzienie kabli przez kuny, uszkodzenia przez inne zwierzęta hodowlane (krowy, konie).
- Uszkodzenia przez maszyny rolnicze np. odrzucone kamienie przy koszeniu, zawadzenia przy wykonywaniu innych prac polowych.
Jak z powyższego wynika, najczęstszymi przyczynami pożaru - tego najbardziej boją się użytkownicy - fotowoltaiki są czynniki zewnętrzne, w szczególności: uderzenie pioruna, błędy w projekcie lub montażu fotowoltaiki, a także awarie podzespołów. Nieodpowiednie złącza DC, niepoprawny montaż elektryki, niewystarczające zabezpieczenia po stronie DC i AC, brak uziemienia lub nieprawidłowo wykonane uziemienie instalacji, brak pomiarów elektrycznych po wykonaniu instalacji oraz brak przeglądów okresowych, to główne przyczyny pożarów fotowoltaiki spowodowane jej błędnym wykonaniem. Ale jest to zagrożenie stosunkowo niskie.
Ubezpieczenie systemów fotowoltaicznych
Biorąc pod uwagę wymienione wyżej zagrożenia, nasuwa się pytanie o możliwość ubezpieczenia "fotowoltaiki". Są już takie możliwości oferowane przez wielu ubezpieczycieli w Polsce. Wybór tego ubezpieczenia nie jest obowiązkowy, jest dobrowolny, ale bardzo zalecany oraz zasadny. W końcu wart kilkadziesiąt tysięcy złotych system eksploatowany przez kilkanaście, a nawet kilkadziesiąt lat w trudnych warunkach, może ulec uszkodzeniu lub awarii, nawet z przyczyn niezależnych od jego właścicieli. A ubezpieczenie instalacji fotowoltaicznej daje gwarancję, że w razie niekorzystnego zdarzenia, ubezpieczyciel wypłaci stosowną rekompensatę finansową. Środki uzyskane w ramach ubezpieczenia pozwolą na profesjonalną naprawę lub na zakup nowych urządzeń. W razie braku ubezpieczenia i zniszczenia nieubezpieczonych paneli i urządzeń systemu, koszty za szkodę poniesie sam właściciel. Trzeba także pamiętać, że ubezpieczenie instalacji fotowoltaicznej, to także gwarancja finansowego bezpieczeństwa i ochrona budżetu domowego przed dotkliwymi stratami finansowymi.
Ubezpieczenie urządzeń fotowoltaicznych możemy zawrzeć w trzech formach:
- W ramach polisy ubezpieczenia domu (także budynku gospodarczego) dla instalacji zamontowanych na dachach tych budynków. Taka instalacja jest uznawana wg. OWU jako stały element domu (nieruchomości) i może być objęta w ramach ubezpieczenia tego domu. O zainstalowaniu instalacji należy zawsze powiadomić ubezpieczyciela, w trakcie trwania ubezpieczenia domu i zwiększyć aneksem wartość sumy ubezpieczenia elementów stałych. Na polisie zawsze powinna być wzmianka, że ubezpieczeniu podlega także instalacja fotowoltaiczna. Niektóre ZU posiadają specjalne klauzule do ubezpieczenia fotowoltaiki, które należy wybrać i dołączyć. Określają one szczegółowe warunki ubezpieczenia, odstępstwa od OWU oraz wyłączenia. Z zasady zakres ubezpieczenia fotowoltaiki jest taki sam jak ubezpieczonego domu - jeśli all risk, to także - o ile nie zmienia tego wspomniana klauzula.
- W formie ubezpieczenia "budowli", także na polisie ubezpieczenia domu, szczególnie przy urządzeniach zainstalowanych na gruncie. Zakres ubezpieczenia będzie taki sam jak opisany powyżej.
- W formie oddzielnej polisy "ubezpieczenia OZE" (odnawialnych źródeł energii). Polisa taka posiada szerszy zakres ochrony, bo obejmuje także np.: kradzież - często wyłączoną przy polisach domowych - oraz ryzyka pogodowe, czyli zabezpieczenie na wypadek spadku produkcji energii z powodu złych warunków pogodowych. Polisy te stosuje się przy większych instalacjach i są one znacznie droższe. Do tego same warunki wypłaty rekompensaty za utratę energii na wskutek złej pogody są bardzo wygórowane. Ale należy się spodziewać dalszego rozwoju tej formy.
Na "standardowe" ubezpieczenie fotowoltaiki może zdecydować się każda osoba, posiadająca urządzenia produkujące energię z odnawialnych źródeł. Ceny ubezpieczenia są niskie, często takie same jak przy ubezpieczeniu domu, lub nieznacznie zwiększone przy zastosowaniu klauzuli OZE. Nie ma w zasadzie innych wymagań. Można ubezpieczyć fotowoltaikę niezależnie od tego, czy "zielona energia" jest wytwarzana na potrzeby gospodarstwa domowego, firmy czy gospodarstwa rolnego. Ważne jest jednak to, by wyprodukowana energia była przeznaczana na użytek własny.
Trzeba mieć także świadomość, że nie każdą instalację fotowoltaiczną można ubezpieczyć, bo są pewne wyłączenia. Każde Towarzystwo Ubezpieczeniowe ma nieco inne zasady - ujęte w OWU i zawsze należy to sprawdzać. Są na przykład wymogi, aby instalacja fotowoltaiczna była zamontowana przez osoby, podmioty do tego uprawnione i często posiadała odpowiednie certyfikaty zawodowe i materiałowe. W chwili zawarcia ubezpieczenia fotowoltaika powinna być gotowa do pracy i podłączona już do sieci elektroenergetycznej. Niektórzy ubezpieczyciele wymagają ogrodzenia posesji (przy ubezpieczeniu kradzieży i wandalizmu), lub stawiają wymóg zamieszkania w danym budynku.
Do ubezpieczenia nie potrzeba specjalnych danych i wymaga się przedstawienia jedynie kilku najistotniejszych informacji. Wprowadzane przez ZU rozwiązania systemowe nie wymagają uaktualniania danych dotyczących instalacji w kolejnych latach ubezpieczenia. Chyba że wprowadzone zmiany, zwiększają wartość ubezpieczanych urządzeń lub dotyczą innych spraw objętych umową ubezpieczenia. Ubezpieczenia te zawierać mogą wszyscy agenci i zawierają je wszyscy współpracownicy Alwis&Secura. Oni pomogą wybrać optymalne rozwiązania i zarekomendują najlepsze ubezpieczenie dostosowane do wymagań i potrzeb każdego klienta.
Przedstawione ubezpieczenia skierowane są do klientów indywidualnych, rolników i przedsiębiorców, którzy są właścicielami paneli fotowoltaicznych, kolektorów słonecznych, magazynów energii i pomp ciepła. Głównym jego celem jest przede wszystkim zabezpieczenie posiadanych, działających instalacji przed skutkami negatywnych zdarzeń losowych, między innymi: zjawiskami atmosferycznymi, przepięciami i wywołanymi przez nie pożarami, kradzieżą i wandalizmem oraz szkodami wyrządzonymi przez zwierzęta. Istnieje także możliwość rozszerzenia ochrony o ryzyka strat w wytwarzaniu energii elektrycznej będących następstwem zdarzenia losowego oraz efektem np. gorszego usłonecznienia. Oferty ZU rozszerzają odpowiedzialność towarzystw za szkody spowodowane niektórymi rodzajami awarii instalacji fotowoltaicznej, a także za szkody w routerze, który zapewnia jej dostęp do internetu. W zasadzie nowym i korzystnym z punktu widzenia klientów rozwiązaniem jest również ubezpieczenie od „niepogody”. Towarzystwa wprowadziły ubezpieczenie ryzyka, jakim jest strata w produkcji energii powstała w wyniku gorszego nasłonecznienia.
Przy relatywnie niskiej składce za takie ubezpieczenie, każdy posiadacz fotowoltaiki powinien się ubezpieczyć. Z badań przeprowadzonych przez jednego ubezpieczyciela wynika, że w Polsce ubezpieczonych jest niecałe 60% działających instalacji (OZE).
