Dziś o ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej (OC) agenta celnego oraz agencji celnej. Czy ubezpieczenie OC agenta celnego to jest to samo co ubezpieczenie agencji celnej? Bardzo często Agent Celny jest też mylony z celnikiem, a jak się okazuje są to dwie rożne, całkowicie odmienne profesje. Celnik jest funkcjonariuszem państwowym zatrudnionym na etacie w Krajowej Służbie Skarbowej (KAS) i wykonuje zadania nadzoru wynikające z ustawy - Prawo celne. Natomiast agent celny - najogólniej ujmując - organizuje i obsługuje odprawy celne w przywozie i wywozie towarów oraz reprezentuje Klientów przed organami celnymi. Agenci celni są zatrudniani w różnych podmiotach, gdzie wykonują swoje czynności: firmach transportowo-spedycyjnych, firmach kurierskich oraz innych podobnych firmach sprowadzających i wysyłających towary za granicę. Mogą oni także świadczyć usługi dla takich firm i innych podmiotów w zakresie prowadzonej własnej działalności gospodarczej, czyli Agencji Celnej. Tak więc agent celny jest osobą, spełniającą określone przepisami prawa wymogi, świadczącą usługi na rzecz różnych podmiotów, w różnej formie organizacyjnej w zakresie obrotu towarowego z zagranicą. Działa podobnie jak każdy inny podmiot świadczący usługi np. w zakresie obsługi finansowej firm, doradztwa ubezpieczeniowego itd. Natomiast celnik zawsze jest urzędnikiem państwowym i to przed nim agent celny reprezentuje swoich klientów. Tutaj warto podkreślić jeszcze dwa ważne zagadnienia.
Zgodnie z art. 5 ust.1 Wspólnotowego Kodeksu Celnego (obowiązuje we wszystkich krajach UE) każdy może ustanowić swojego przedstawiciela do reprezentowania go przed organami celnymi danego państwa , celem spełnienia wszystkich czynności i formalności przewidzianych w ustawodawstwie celnym tego kraju. I tymi przedstawicielami są najczęściej Agenci Celni i Agencje Celne.
Agent celny, agencja celna, świadcząc swoje usługi na rzecz swoich klientów może działać w dwóch różnych formach organizacyjno prawnych: przedstawicielstwa bezpośredniego oraz przedstawicielstwa pośredniego. To ważne zagadnienie ze względu na odpowiedzialność Agenta celnego i często jest to uwzględniane także w ubezpieczeniu OC przy określaniu wielkości ryzyka i wysokości składki.
- Przy przedstawicielstwie pośrednim, przedstawiciel działa we własnym imieniu, ale na rzecz innej osoby, czyli ponosi dużo większe ryzyko w swojej działalności. Oznacza to, że ponosi on pełną odpowiedzialność za wszelkie zobowiązania celne zaciągane na rzecz swojego klienta i w przypadku roszczeń to on osobiście odpowiada przed organami państwa. To agent celny jest głównym odpowiedzialnym za wszystkie zobowiązania z tytułu jakichkolwiek roszczeń zgłaszanych w związku z wykonywaną usługą celną. To agent celny musi uregulować wszystkie zobowiązania finansowe (celne) a ewentualnie później - na drodze prawa cywilnego - może dochodzić odszkodowania (regresu) od swojego mocodawcy, czyli dającego zlecenie usługi celnej.
- Natomiast, przy przedstawicielstwie bezpośrednim, przedstawiciel (agent celny) działa na rzecz i w imieniu innej osoby lub podmiotu. Odpowiedzialność agenta celnego jest ograniczona, gdyż wszelkie zobowiązania celne (finansowe) są zaciągane na rzecz i w imieniu innego podmiotu tego, który reprezentuje. W tej formie agent celny jest tylko pośrednikiem w realizacji poszczególnych czynności prawnych i celnych, i nie nabywa nic dla siebie, ani nie zaciąga zobowiązań we własnym imieniu. W przypadku żądania realizacji określonego zobowiązania czy procesu sądowego to podmiot zlecający obsługę, będzie głównym zobowiązanym i pozwanym. Dopiero potem może on dochodzić od agenta celnego odszkodowania z tytułu niewywiązania się z realizacji określonej umowy. Ta forma znajduje głównie zastosowanie w firmach, które zawodowo wykonują odprawy celne, zajmują się spedycją i transportem. Agenci celni są w nich zatrudnieni często na etatach. Trzeba też podkreślić, że czynności celne mogą wykonywać tylko osoby wpisane na listę agentów celnych. W agencji celnej mogą to być pracownicy agencji wpisani na taką listę.
Każda agencja celna i zatrudnieni w niej agenci powinni bezwzględnie posiadać ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej. Są to z zasady ubezpieczenia deliktowo-kontraktowe, ale dla agenta celnego spełniające rolę OC zawodowej. Dlatego oferowane na polskim rynku takie ubezpieczenia są kierowane do agentów celnych oraz firm wykonujących obsługę celną na zlecenie, czyli agencji celnych. Te ubezpieczenia pozwalają na zabezpieczenie interesów agencji celnej i agenta celnego w przypadku wykonywania zleceń obsługi celnej.
Pytanie zasadnicze: Co można ubezpieczyć? Zacytuję tutaj zakres z OWU jednego z ubezpieczycieli, gdyż u wszystkich są bardzo podobne. "Przedmiotem ubezpieczenia jest odpowiedzialność cywilna agencji celnej za szkodę przez nią wyrządzoną w wyniku niewykonania lub nienależytego wykonania czynności zawodowych. Ochroną ubezpieczeniową objęta jest również odpowiedzialność agencji celnej za szkody powstałe przy wykonywaniu lub w związku z wykonywaniem czynności przed organami celnymi przez osoby wskazane przez agencję celną, przy pomocy których agencja prowadzi swoją działalność."Czyli ubezpieczamy od szkód wyrządzonych przez agencję celną przy wykonywaniu czynności zawodowych w stosunku do reprezentowanego podmiotu lub Skarbu Państwa.
W sprawie ubezpieczenia OC agencji celnej należy zgłosić się do dystrybutora ubezpieczeń. Każdy agent/OFWCA Alwisa po rozpoznaniu potrzeb zaproponuje stosowne ubezpieczenie OC oraz innych potrzebnych ubezpieczeń w takiej agencji. Po wypełnieniu wniosku często uzgodnieniach z ubezpieczycielem zawierane jest ubezpieczenia i wystawiana roczna polisa. Wysokość płaconej składki za ubezpieczenie OC jest zróżnicowana i zależy głównie od: wysokości sumy gwarancyjnej, liczby zatrudnionych agentów celnych, okresu prowadzenia agencji oraz od dotychczasowego przebiegu ubezpieczenia.
Bardzo ważne jest także szczegółowe określenie zakresu ubezpieczenia i dostosowanie go do faktycznych potrzeb danej agencji (APK). Tak jak już wspomniałem ubezpieczenie ma charakter głównie deliktowo- kontraktowy i obejmuje wskazaną działalność agencji celnej w ramach udzielonego jej pełnomocnictwa do działania: pośredniego lub bezpośredniego. Najczęściej obok standardowych czynności (odpraw celnych) zakres ochrony obejmuje procedury: czasowego składowania, dopuszczenia do obrotu, dopuszczenia do obrotu w procedurze uproszczonej czy procedury zawieszające. Zakres ubezpieczenia zawsze można rozszerzać poprzez wprowadzenie dodatkowych klauzul: np. rozszerzenia zakresu terytorialnego poza UE, szkody w rzeczach ruchomych znajdujących się w pieczy lub pod dozorem osób (agentów) objętych ubezpieczeniem i wielu innych. Niektórzy ubezpieczyciele odpowiedzialnością obejmują także: szkody powstałe wskutek rażącego niedbalstwa, czyste straty finansowe lub odpowiedzialność za czynności zawodowe agenta - wykonane lub zaniechane - w okresie ubezpieczenia. Dlatego należy zawsze ze szczególną starannością wszystkie opcje (klauzule i wyłączenia) z klientem omówić.
Jeśli chodzi o odszkodowanie to ustalane jest i wypłacane w granicach odpowiedzialności agencji celnej, jednak - tak jak w innych ubezpieczeniach - nie może ono przekroczyć ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej. Dlatego bardzo ważne jest jej ustalenie na odpowiednim poziomie, adekwatnym do realnych zagrożeń i wielkości agencji. Takiej sumy, która zabezpieczy ewentualne koszty odszkodowania i zapewni bezpieczeństwo funkcjonowania agencji. Oczywiście, jeśli agencja jest przedstawicielstwem pośrednim to suma gwarancyjna powinna być wyższa.
Odpowiedzialność agencji celnej - a co za tym idzie ubezpieczenia jej zawodowej odpowiedzialności cywilnej - to tematyka bardzo złożona i nie można jej przedstawić w takim jak ten skrócie W razie potrzeby należy korzystać z różnych form pomocy prawnej oraz pomocy specjalistów ubezpieczycieli. W szczególności przydatna może być "Informacja Służby Celnej" znajdująca się przy każdej Izbie Celnej.
Reasumując: Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej zawodowej agencji celnej jest przygotowane dla podmiotów prowadzących działalność agencji celnych, posiadających "koncesję" na tę działalność wydaną przez Dyrektora Izby Celnej w Warszawie. Nie ważne czy jest to agencja jednoosobowa (agent celny) czy zatrudniająca wielu agentów celnych. To ubezpieczenie także dla firm, które zatrudniają u siebie agentów celnych, nawet jeśli tak siebie nie nazywają. Bo według prawa są agencją celną, bo decyduje o tym charakter wykonywanych czynności i zatrudnienie agenta celnego, a nie np. nazwa.
