Coraz częściej pojawiają się pytania o zasady działania zagranicznych firm ubezpieczeniowych na terenie naszego kraju. Nie tych, których właścicielami - w większości - są podmioty zagraniczne tylko tych małych, często oddziałów, które wchodzą na polski rynek, często po krótkim czasie likwidują się, zdarza się psując ten rynek.
Dominacja kapitału zagranicznego
Większa część ubezpieczycieli prowadzących działalność w Polsce pochodzi z innych państw członkowskich Unii Europejskiej. Można przyjąć że rynek ubezpieczeń w Polsce jest zdominowany przez kapitał zagraniczny.
Ramy prawne dla podejmowania przez takie podmioty, ubezpieczeniowej działalności gospodarczej na terytorium Polski stwarzają:
- Ustawa z 6 marca 2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 89) .
- Ustawa z 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 838).
Formy prowadzenia działalności przez zagraniczne zakłady ubezpieczeń
Zgodnie z tymi aktami prawnymi zagraniczny zakład ubezpieczeń z innego niż Rzeczpospolita Polska państwa członkowskiego Unii Europejskiej może prowadzić w Polsce działalność przez oddział bądź na zasadzie swobody świadczenia usług (po dokonaniu tzw. notyfikacji w KNF). W obu tych przypadkach warunkiem jest uzyskanie odpowiedniego zezwolenia na wykonywanie działalności w państwie, w którym ubezpieczyciel ma swoją siedzibę i reguluje to art. 204 ust. 1 ustawy o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej.
Rozbudowany, europejski i danego kraju system regulacji dotyczących rynku ubezpieczeniowego wymaga od wszystkich jego uczestników zapewnienia zgodności działania z powszechnie obowiązującymi przepisami. Dlatego Ubezpieczyciele prowadzący działalność w Polsce co do zasady są obowiązani stosować polskie prawo. Należy także pamiętać, że obowiązek stosowania przepisów prawa polskiego – w zakresie zagranicznych zakładów ubezpieczeń (działających przez oddziały lub na zasadzie swobody świadczenia usług) – wyznacza tzw. klauzula nadrzędnego interesu publicznego ( art. 205 ust. 1 ustawy o działalności ub. ...), stosowana w stosunkach gospodarczych z podmiotami zagranicznymi.
Definicja nadrzędnego interesu publicznego
Zgodnie z art. 3 pkt 3 tejże ustawy, " nadrzędny interes publiczny oznacza wartość podlegającą ochronie, w szczególności porządek publiczny, bezpieczeństwo publiczne, bezpieczeństwo państwa, zdrowie publiczne, utrzymanie równowagi finansowej systemu zabezpieczenia społecznego, ochronę konsumentów, usługobiorców i pracowników, uczciwość w transakcjach handlowych, zwalczanie nadużyć, ochronę środowiska naturalnego i miejskiego, zdrowie zwierząt, własność intelektualną, cele polityki społecznej i kulturalnej oraz ochronę narodowego dziedzictwa historycznego i artystycznego". W tym zakresie szczególne znaczenie należy przyznać przepisom związanym z ochroną konsumentów i usługobiorców, a także z zapewnieniem uczciwych i przejrzystych warunków prowadzenia działalności gospodarczej oraz z eliminowaniem wszelkich form nadużyć rynkowych, nieuczciwej konkurencji, przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom i budowaniu zaufania do rynku finansowego w Polsce jako całości.
Tak więc zagraniczne zakłady ubezpieczeń z państw członkowskich UE mogą prowadzić działalność w Polsce przez swoje oddziały, po powiadomieniu KNF. Albo mogą prowadzić działalność w Polsce bez konieczności tworzenia oddziału, korzystając z zasady swobody świadczenia usług, po spełnieniu określonych warunków i powiadomieniu odpowiednich organów . Zagraniczne zakłady ubezpieczeń, prowadzące działalność w Polsce, zobowiązane są do złożenia kaucji w celu zabezpieczenia przyszłych zobowiązań z tytułu umów ubezpieczenia zawartych w Polsce.
Zalety działania w formie oddziału
W większości przypadków w Polsce działają oddziały zagranicznych towarzystw ubezpieczeniowych. Niewątpliwą zaletą wyboru działania w formie oddziału jest stosunkowo prosta procedura notyfikacyjna i rejestracyjna, brak konieczności zmiany organu nadzorującego prowadzoną działalność, czy też brak szczególnych wymogów kapitałowych w stosunku do oddziału.
