W polskim prawie pojawiły się kolejne luki prawne, rozbieżności pomiędzy obowiązującymi przepisami, które mają ogromne znaczenie dla praktyki i stosowania np. w uznawaniu szkód spowodowanych przez ciągniki rolnicze. W obowiązującym stanie prawnym, po wprowadzeniu ostatniej nowelizacji w dniu 8 listopada 2024 r. wyłączona jest odpowiedzialność z polisy posiadacza pojazdu mechanicznego – posiadacza ciągnika rolniczego – jeśli ciągnik nie pełnił w chwili powstania zdarzenia funkcji transportowej. Chodzi o wszystkie zdarzenia, urazy doznane przez osoby pracujące w gospodarstwie rolnym spowodowane przez urządzenia (ich elementy) zamontowane na ciągniku. I w takiej sytuacji szkoda powstała w czasie prowadzenia gospodarstwa rolnego, powinna podlegać ochronie z obowiązkowego ubezpieczenia rolnika.
Skąd to wynika? Przepis (art. 50 ust. 2) „Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych…” wskazuje: Przepis ust. 1 stosuje się również, jeżeli szkoda powstała w związku z ruchem pojazdów wolnobieżnych w rozumieniu przepisów prawa o ruchu drogowym będących w posiadaniu rolników posiadających gospodarstwo rolne i użytkowanych w związku z posiadaniem tego gospodarstwa rolnego. Ale niestety ustawa z 20 czerwca 1997 r. prawo o ruchu drogowym (w art. 2 pkt 34) z kategorii pojazdów wolnobieżnych wyłącza ciągnik rolniczy, który stanowi odrębną kategorię pojazdów (art. 2 pkt 44 prawa o ruchu drogowym).
I mamy taką praktyczną sytuację, że szkoda spowodowana pojazdem wolnobieżnym w gospodarstwie rolnym (np. wózkiem widłowym – lub podobnym, które muszą mieć ubezpieczenia OC ppm) podlega ochronie, a podobna szkoda spowodowana maszyną z ciągnikiem rolniczym już nie. Analizując literalnie brzmienie przepisów mamy sytuację, że: szkody wyrządzone w związku z wykorzystywaniem ciągnika rolniczego do innych funkcji niż transportowa – nie są objęte zakresem ochrony w ramach systemu ubezpieczeń OC PPM. I ubezpieczyciele, przy likwidacji takich szkód będą się kierować tymi przepisami.
To duża luka prawna naruszająca jedną z podstawowych zasad, ochrony osób poszkodowanych oraz interesów ubezpieczonych, którzy bardzo często nie mają świadomości, że ochrona prawna z ubezpieczenia OC ppm, doznaje w pewnych sytuacjach ograniczeń. Dlatego pilnym postulatem wydaje się doprecyzowanie (rozszerzenie) zakresu ochrony określonego w art. 50 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, również o szkody powstałe w związku z wykorzystywaniem ciągnika rolniczego do innych funkcji niż transportowa.
Problem ten jest już zauważony przez uczestników rynku ubezpieczeniowego oraz organy regulacyjne. Rzecznik Finansowy zwraca uwagę, że uprzednie wątpliwości interpretacyjne w zakresie pojęcia „ruchu pojazdu” swoim orzecznictwem rozstrzygał Sąd Najwyższy, ujednolicając zarówno orzecznictwo sądów powszechnych, jak i praktykę likwidacji szkód. Obecnie ukształtowana definicja (po ostatniej nowelizacji) miała na celu doprecyzowanie tej kwestii, przy czym – jak ocenia większość – cel ten nie został w pełni osiągnięty. Na tle nowych przepisów pojawia się bowiem szereg nowych problemów, generując nowe wyzwania i wątpliwości odnośnie zapewnienia ochrony na rzecz osób poszkodowanych. Jeszcze w tym miesiącu Rzecznik Finansowy organizuje konferencję zainteresowanych na ten ważny temat.
Przypomnę jeszcze, że: polski ustawodawca nowelą z dnia 6 listopada 2024 r. wprowadził do ustawy z 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (w art. 2 pkt 12 b) nową definicję ruchu pojazdu w brzmieniu: „ruch pojazdu – każde użycie pojazdu mechanicznego, które w czasie zdarzenia jest zgodne z funkcją tego pojazdu jako środka transportu, niezależnie od jego cech i terenu, na którym jest używany oraz niezależnie od tego, czy jest on nieruchomy, czy też znajduje się w ruchu”.
