Jeszcze o ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej i majątkowej urzędników. Klient zadał naszemu współpracownikowi z terenu Nowego Sącza pytanie:
Jestem pracownikiem ZUS, Wydaję decyzje o przyznaniu, cofnięciu różnych świadczeń. Czy obejmie mnie ubezpieczenie od odpowiedzialności majątkowej urzędników za wydanie decyzji z rażącym naruszeniem prawa?
To złożony problem, który postaram się wyjaśnić. Odpowiedzialność, o której wspomina w pytaniu klient została wprowadzona ustawą z dnia 24 maja 2011 roku o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa (Dz. U. z 2011 r. poz. 173). Ustawa stanowi, że każdy funkcjonariusz publiczny - urzędnik państwowy lub samorządowy - który wyda decyzje lub postanowienie z naruszeniem prawa będzie musiał z własnej kieszeni zwrócić odszkodowanie wypłacone z budżetu państwa lub samorządu podmiotowi (obywatelowi lub przedsiębiorcy), który poniósł szkodę w wyniku tego rozstrzygnięcia. Odbywa się to w specjalnej procedurze i odpowiedzialność urzędnika będzie miała miejsce tylko w przypadku rażącego naruszenia prawa. I to musi być udowodnione. Będzie on odpowiadał do wysokości rocznych swoich zarobków brutto, ale w przypadku stwierdzenia umyślnego działania będzie odpowiadał do pełnej wysokości szkody.
Ten system odpowiedzialności majątkowej urzędników formalnie dotyczy także pracowników ZUS (funkcjonariusze publiczni) wydających decyzje lub postanowienia. Bo ZUS jest instytucją państwową, wypełniającą obowiązki w imieniu Państwa. Ale praktycznie przepisy tej ustawy nie mają zastosowania i wynika to z obowiązujących przepisów prawa. Jak już wspomniałem powyżej wszczęcie procedury zwrotu wypłaconego odszkodowania przez prokuratora wymaga uznania decyzji wydanej przez urzędnika za wydaną z rażącym naruszeniem prawa a to następuje wyłącznie na podstawie kodeksu postępowania administracyjnego (wydana decyzja lub postanowienie, odwołanie do II instancji, skierowanie do Sądu Administracyjnego (dwie instancje), apelacja, wypłata odszkodowania, wszczęcie postępowania przez prokuratora).
W przypadku wydania decyzji - nawet z rażącym naruszeniem prawa - przez urzędnika ZUS odwołanie jest kierowane do sądu ubezpieczeń społecznych, który podczas jego rozpatrywania nie kieruje się procedurą administracyjną (odwołanie, sądy administracyjne) tylko cywilną - w oparciu o kodeks postępowania cywilnego. W tej procedurze nie może dojść do unieważnienia takiej decyzji lub uznania jej za wydaną z rażącym naruszeniem prawa. A to stanowi podstawę odpowiedzialności z ustawy o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych…
Tak więc pomimo uznania pracowników ZUS jako funkcjonariuszy publicznych praktycznie nie odpowiadają oni według ustawy o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych. I nie należy im tego ubezpieczenia proponować.
O tym, że są oni funkcjonariuszami publicznymi świadczy pośrednio między innymi, art 79a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych "Pracownicy Zakładu (US) korzystają z ochrony przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych, chyba że pełnią wyłącznie czynności usługowe".
Ale funkcjonariusz – urzędnik – ZUS nie jest bezkarny. Odpowiada on dyscyplinarnie oraz karnie na zasadach ogólnych. Np. gdy wyda decyzję z naruszeniem prawa umyślnie, czasami na wskutek rażącego niedbalstwa. Ale nie jest to odpowiedzialność z ustawy o odpowiedzialności materialnej funkcjonariuszy publicznych.
dr Stanisław Kuta
Doradca Zarządu
Alwis&Secura
